فضاسازی دررمانهای دفاع مقدس (دهه ی هفتاد)

چکیده : این تحقیق به موضوع فضاسازی در رمان های دفاع مقدّس پرداخته است. بررسی و تحلیل رمان های دفاع مقدّس، می تواند ضمن مشخّص کردن جایگاه این رمان ها از نظر میزان موفقیّت ادبی وهنری، کمکی در جهت هدف گذاری های ایده آل در این زمینه باشد. پرداختن به پژوهش های موردی و ژرفانگر ، به تدریج راهی پیش روی نویسندگان خواهد گشود تا با آگاهی دقیق و همه جانبه ای از امکانات بیانی نوشته های خود را سامان دهند و بررسی عنصر زیر بنایی فضا سازی، به عنوان نتیجهی سایر عناصر داستان، می تواند در جهت اعتلای این نوع ادبی مفید باشد. در این پژوهش ابتدا با بهره گیری از منابع کتابخانه ای، به تعاریفی از رمان، فواید و ارزشهای آن و برخی ویژگیهای رمان در ایران و رمان در غرب اشاره شده است، بعد از آن، فضا سازی- به عنوان یک عنصر داستانی - و زیر مجموعه های مرتبط با آن، مورد بررسی قرار گرفته و تکنیکها و روشهای آن بازشناسی و معرّفی شده است. تحلیل و نقد عنصر فضا سازی در رمان های مورد نظر و بررسی نتایج این تحلیل، مرحلهی پایانی این پژوهش است. به نظر میرسد روند رمان دفاع مقدّس در دههی هفتاد، روندی رو به رشد و مثبت باشد. آشنایی نویسندگان این رمان ها، با اصول داستان پردازی جدید از حد ومرز به کارگیری ابتدایی و کارگاهی و تقلیدی تکنیک ها، گذشته و ممزوج با ابتکار نویسنده به خلق صحنه های بدیع پرداخته است. رویکرد رمان دفاع مقدّس به ارائه ی دیدی تحلیلی و انتقادی نسبت به جنگ، همراه با ورود شکل های مختلف طنز به داستان، هم چنین حرکت این رمان به سمت و سوی ایجاد درکی شهودیو تصویری از مفاهیم جهان شمول و عمیقی مانند مرگ، زندگی، عشق و ... نیز در خور توجّه است. مشکل عمدهی رمان دفاع مقدّس، جای خالی فضاهای اختصاصی است که به ماهیت دفاع مقدّس برمیگردد و ظاهراً حاصل تناقض و تفاوت ماهوی این رمان با رمانهای نوشته شده در غرب است. کلید واژگان : ادبیات داستانی- رمان- دفاع مقدّس- فضا و رنگ- صحنه پردازی